Nowalijki na talerzu – jak mądrze wybierać i spożywać pierwsze warzywa?

2022-04-28

Wiosenne słońce i temperatury zachęcają do zmiany diety na lżejszą. Poszukujemy w sklepach i na straganach wszystkiego, co pochodzi z Polski, zaczyna pachnieć i smakować latem. Jednakże nowalijki, które pojawiają się z roku na rok coraz wcześniej, niekoniecznie wiążą się ze zdrowym jedzeniem. Jak mądrze wybierać i przygotowywać pierwsze sezonowe produkty? W poniższym tekście znajdziesz garść inspiracji, by jak najlepiej i najsmaczniej wykorzystać wiosenne warzywa.

Co to są nowalijki?

Nowalijki wiosenne to wszystkie warzywa, które pojawiają się już w okolicy kwietnia, najczęściej wraz z rozpoczęciem sezonu wegetatywnego. Aby warzywa były gotowe do spożycia już na przełomie marca i kwietnia, muszą rosnąć szybciej. W tym celu są często mocno nawożone, a im większe warzywa, tym więcej nawozów przyjmują i gromadzą, co niestety nie jest korzystne dla naszego zdrowia. Wybierając warzywa, warto zatem unikać jedzenia w pierwszej kolejności młodych warzyw korzeniowych, takich jak młoda marchewka, pietruszka czy buraki. Warzywa kapustne powinny mieć wycinane głąby oraz grube białe fragmenty łodyg, gdyż to właśnie tam gromadzą się nawozy. Ponadto wszelkie nowalijki powinny być traktowane jako dodatek do potraw, a nie główne źródło witamin i minerałów.

Dania z nowalijek

Są nowalijki wiosenne, które z pewnością nie zaszkodzą, a mają wiele cennych wartości odżywczych. Wczesną wiosną warto wybierać przede wszystkim młode listki: szpinaku, buraków, a jeśli mamy rzodkiewki z pewnego źródła, również można zjadać ich listki (zawierają mnóstwo witaminy C). Można też kupić młode liście rozmaitych sałat (np. rukoli) bądź szczawiu. Warto także zbierać pokrzywę i dodawać ją jako dodatek do dań czy koktajli (pokrzywę najlepiej oczywiście zbierać w lesie lub na oddalonej od dróg łące). Sałata z nowalijek wymienionych powyżej będzie zdrowa i świeża. Wszystkie te warzywa i zioła wystarczy skropić oliwą lub olejem lnianym, dodać nieco nasion sezamu lub pestek dyni oraz ulubionych ziół i spożywać jako dodatek do obiadu. Możesz również przygotować kanapki z nowalijkami zamiast sałaty lodowej lub dodawać je do wyciskanych koktajli i smoothie. Dodając do sałatki z nowalijek pieczone mięso lub pokruszony ser, przygotujesz zdrową i sycącą kolację.

Potrawy z nowalijek mogą być także podane na ciepło. Dowolne listki można dodać do jajecznicy, porannego omleta czy ciasta na placki z cukinii. Podduszone na patelni z dodatkiem czosnku i oliwy będą stanowiły świetny dodatek do drugiego dania. Młode listki można zmieszać także np. z rozmrożonym szpinakiem, po czym dodawać do zapiekanek lub "kołderki", pod którą upieczesz ulubioną rybę.

Dla miłośników lekkich obiadów świetną propozycją będzie również zupa z nowalijek. Garść świeżych listków (lub kiełków) możesz dodać do każdej zupy przed jej zmiksowaniem na krem. W ten sposób przygotujesz jeszcze zdrowsze zupy z kalafiora, ziemniaków, pora, marchewki, brokułu czy szpinaku.

Skrzynie do uprawy nowalijek

Większość z nowalijek możesz uprawiać samodzielnie w domu. Obok kiełków, które są całorocznymi nowalijkami, to najprostsze do uprawy rośliny. Wystarczy, aby ziemia była odpowiednio przepuszczalna i umożliwiała kiełkowanie. Warto stosować także proste nawozy naturalne (jak np. biohumus). Możesz też uprawiać pierwsze zielone warzywa z dodatkiem samodzielnie wykonanego kompostu, który w prosty sposób przygotujesz w dużym pojemniku. Podpowiedzi, jak w domu zrobić naturalną pożywkę dla młodych roślinek, znajdziesz w tym artykule. Jeżeli uprawiasz rośliny w swoim ogrodzie, możesz stosować ochronę roślin w postaci pokryw z tworzywa sztucznego. Do uprawy nowalijek doskonale nadadzą się także doniczki ustawione na słonecznym parapecie. Warto uprawiać nowalijki samemu w domu, ponieważ uprawa taka wychodzi korzystniej finansowo i nie jest używana nadmierna ilość nawozów.

Podsumowanie

Młode listki w przeciwieństwie do dużych warzyw o długim okresie wegetacyjnym rzadko są przenawożone, ponieważ rosną dość szybko. Wczesną wiosną o wiele zdrowiej jest zjadać młode, delikatne listki, niż młode ziemniaki z Grecji czy hiszpańskie pomidory – nawet jeśli te rosną już w gruncie. Zarówno kiełki, jak i nowalijkowe listki mają mnóstwo witamin, a przy tym nie ma przeciwwskazań do ich spożywania. Mogą je jeść nawet osoby z wrażliwym żołądkiem czy nietolerancjami pokarmowymi. Wystarczy wybrać ten rodzaj, który będzie najbardziej odpowiadał Twojemu gustowi i zdrowiu. Nawet niewielka ilość tych zielonych produktów potrafi dostarczyć mnóstwa witamin, mikroelementów i urozmaicić dietę. Najważniejsza jest jakość produktów, dlatego gdy stragan kusząco ugina się od młodych zielonych warzyw, warto pamiętać, że nie każde z nich będzie dobrze służyło Twojemu organizmowi.